AR.50: 5 RE/MIXÓW na 50-lecie Akademii Ruchu

Przypominamy remiksy słynnych spektakli Akademii Ruchu z lat 70., 80. i 90., przygotowane w czerwcu 2024 roku z okazji 50-lecia AR w parach artystycznych – performerzy/ka AR współpracowali z twórcami i twórczyniami młodszych pokoleń. 5 par – 5 remiksów.

Janusz Bałdyga / Grzegorz Laszuk – „Autobus” (1975)
Cezary Marczak / Dominik Więcek – „Inne tańce” (1982)
Krzysztof Żwirblis / Maria Stokłosa – „Życie codzienne po Wielkiej Rewolucji Francuskiej ” (1980)
Zbigniew Olkiewicz / Barbara Kinga Majewska – „Kartagina” (1986)
Jolanta Krukowska / Weronika Szczawińska – „Piosenka” (1995)

Przed pokazem – od 18.30 – w hallu naszego teatru będzie można obejrzeć archiwalne nagrania z fragmentami oryginalnych spektakli Akademii Ruchu.   

Po pokazie 22.02 zapraszamy na spotkanie z zespołem. 

Za program remiksów (i całego jubileuszu) odpowiadał zespół kuratorski: Zofia Dworakowska, Grzegorz Laszuk i Tomasz Plata. 

Tekst kuratorski

Kilka tysięcy performansów na ulicach miast i miasteczek – w Polsce, Europie oraz Ameryce. Kilkanaście wybitnych przedstawień teatralnych i wystąpień na największych światowych festiwalach, m.in. Documenta, Performa, Santarcangelo. Stale podtrzymywana aktywność w sferze społecznej, w tym kilka powołanych do życia ośrodków kultury niezależnej (Dziekanka, Dom Kultury Cora, Kino-Teatr-Tęcza). Znaczący wpływ na kształt formacyjnego okresu działalności CSW Zamek Ujazdowski. Książki, pisma, filmy, seminaria. To i jeszcze dużo więcej – to dorobek Akademii Ruchu, bodaj najważniejszej formacji w rodzimym teatrze pozainstytucjonalnym ostatniego półwiecza.
Od 10 lat, od śmierci swego założyciela i lidera Wojciecha Krukowskiego, Akademia działa 
w trybie swoistego uśpienia. Nie powstają nowe spektakle czy akcje, członkowie grupy zajmują się jednak opieką nad archiwami, a także własnymi praktykami twórczymi.
Jubileuszowy projekt AR.50 to próba skonfrontowania doświadczeń pięciorga performerów Akademii z twórczyniami i twórcami młodszych pokoleń. Zamysł jest bezprecedensowy: 
na podobne działanie nie zdecydował się dotąd bodaj nikt inny z rodzimych klasyków sztuk performatywnych.
AR.50 przypomina historię (działaniom na scenie towarzyszy wystawa ze starannie wybranymi materiałami dokumentalnymi), oddaje hołd, ale i wprawia archiwum w ruch, odważnie testuje zawarte w nim możliwości. Tym samym Komuna Warszawa, powiązana z Akademią długimi relacjami przyjaźni i współpracy, po raz kolejny – jak przed laty w projekcie „RE//MIX” – sprawdza formułę „żywego archiwum” sztuk performatywnych, archiwum przywołującego przeszłość poprzez działanie, reinterpretację, reperformans.

Remiksowane spektakle:

„Autobus”, 1975
Spektakl zaprezentowano po raz pierwszy w maju 1975 roku w warszawskiej Dziekance. 
Decyzja o stworzeniu dzieła pozbawionego akcji i posługującego się wyłącznie obrazem była znaczącym odstępstwem od przyjętych konwencji teatralnych. Spektakl ukazywał grupę figuralną – pasażerów i kierowcę autobusu – zastygłą w długotrwałym bezruchu na niewidocznym podeście. Ich śladowa ekspresja wynikała z fizjologicznych przemian spowodowanych znieruchomieniem 
i poddaniem silnemu światłu reflektorów.

„Życie Codzienne po Wielkiej Rewolucji Francuskiej”, 1980
Akcję spektaklu tworzył zbiór zachowań codziennych, najbardziej typowych dla obrazu Polski lat osiemdziesiątych. Fakty te zostały przeniesione z rzeczywistości życia we wnętrze symbolicznego, białego sześcianu „sceny”, z respektem dla obiektywnej, a więc niezależnej od emocjonalnych impresji prawdy. Życie Codzienne… to collage sytuacji, które pozostając dokumentami swego czasu nabierają znaczeń metaforycznych i komentujących. Dynamikę spektaklu, w którym miary czasowe akcji scenicznych często zrównują się z przepływem czasu realnego, opierała się również 
na potraktowaniu wizualno – rytmicznej struktury akcji jako wartości autonomicznej.

„Inne tańce”, 1982
„Inne tańce” powstały w czasie stanu wojennego. Akademia Ruchu zaprezentowała 16 krótkich obrazków nazwanych „tańcami”, z których każdy był osobnym znakiem teatralnym. Motywy tańców inspirowane były różnymi, często przeciwstawnymi, stereotypami zachowań społecznych. Widzenie to było determinowane przeżyciem: zarówno uczestnictwa w faktach społecznych – jak i ich mitologii. Utaneczniający zachowania codzienne aktor starał się wskazać różnorodne psychozy grup społecznych w ówczesnej Polsce. Najbliżej własnej, indywidualnej prawdy stawał się schodząc ze sceny. Tańcom towarzyszyła muzyka polskich zespołów new wave (Białe Wulkany, Brygada Kryzys).

„Kartagina”, 1982
Spektakl był próbą wyrażenia idei społeczeństwa, które trwa mimo kryzysu jego struktur. Motywem przyjętym w wyjściowym punkcie pracy nad formą spektaklu jest „stan krytyczny”. Odnosi się to zarówno do modelowej sytuacji grupy społecznej, jak i jej świadomości. W Kartaginie wizualny znak kryzysu tworzy geometryczna płaszczyzna dzieląca przestrzeń akcji i zmieniająca swoje położenie w kolejnych jej sekwencjach. Ten znak jest barierą ograniczającą naturalny rozwój aktywności grupy i jednostek, ale także inspirującą tę aktywność i determinującą jej przemiany. Tworzy to sugestię nieskończoności cyklów, porywów i działań, w imię zachowania postawy czynnej. Ale, czy sam fakt odnawiającej się, jednokierunkowej aktywności może pozostać jedynym optymizującym argumentem?

„Piosenka”, 1995
Pole gry było przekreślone po przekątnej czerwoną ścianą wypełniającą całą przestrzeń akcji. Struktura spektaklu odpowiadała konstrukcji piosenki. Poszczególne „zwrotki” to dialogowe sceny z udziałem za każdym razem innej pary aktorów podejmujących działania wynikające z ich wcześniejszego spotkania w poszukiwaniu wspólnego motywu pracy, wspólnej inspiracji – 
co wymagało zarówno zbliżenia koncepcji estetycznych jak i wspólnej interpretacji odmiennych doświadczeń jednostkowych doświadczeń życiowych, oraz wspólnego przeżycia pracy w teatrze. Powtarzający się „refren” akcji to pojawiający się co jakiś czas motyw orszaku, w którym również aktorzy ubrani byli w białe suknie ślubne i pochylali się nad białym wózkiem dziecięcym, z którego wiał wiatr poruszający szaty, włosy i białą flagę wzniesioną ponad tą grupą. Z taśmy magnetofonowej odtwarzane były fragmenty wiersza Marcina Świetlickiego, zaczynającego się od słów: „Ta rewolucja, te zdarzenia straszne…”. Motyw dialogowych dotykających wątków autobiograficznych akcji aktorów to przede wszystkim ponawiane próby autoidentyfikacji wobec kontekstu zmian polityczno-społecznych i doświadczeń pracy teatru. Akcji spektaklu towarzyszy powracający regularnie motyw wykonywanej przez Laurie Anderson piosenki Coming Together 
z muzyką Fredericka Rzewskiego.